Dudak Ve Damak Yarıkları

Her canlı 1000 doğumda 1 sıklıkla görülen ve bu nedenle sanıldığından daha sık rastlanan bu doğmalık anomali halen nedenleri tam olarak bilinmeyen hastalıklardandır. Bu anomali ile doğan çocukların ebeveynleri beklenmedik bu durum karşısında kendilerini çok çaresiz hissedebilmektedirler. Öncelikle hem dudak (CL) hem de damak yarığı (CP) hastalarının cerrahi olarak oldukça başarılı bir şekilde cerrahi tedavisinin bulunduğunu ifade etmek gerekir. Önemli olan ameliyat zamanına kadar hastanın doğru beslenmesi ve gelişiminin sağlanmasıdır.

Dudak yağında ideal ameliyat zamanı 3 – 6 ay, damak yarığında ise 9 -18 aydır. Bu süre içinde hasta yakından takip edilmeli, beslenmesi sağlıklı bir şekilde yapılabilmeli ve oluşabilecek istenmeyen durumlar etkili bir şekilde tedavi edilmelidir. Bugün artık bütün dudak yarıkları, bebek üç ayını doldurur doldurmaz ameliyat edilmektedir. Çok nadir hallerde bebeğin kilosu normalin altında ise birkaç hafta daha beklemekte yarar vardır. Unutulmamalıdır ki doğumla ameliyat sırasında geçen üç ay bebekten çok aile için bir sorundur. Onun içindir ki bu devrede aileyi aydınlatmak, psikolojik olarak destek olmak, en az ameliyat kadar önemlidir. Ailedeki suçluluk hislerini gidermek, bebeğin geleceği ile ilgili bilgi vermek görevi hep hekime yüklenmiştir. Yalnızca dudak yarığı olan hastanın beslenmesi çok özel bir sorun değildir ve normal usullerle beslenmesini salık vermek yeterlidir. Damak yarığı olan hastalarda ise durum daha karışık olduğundan özel bakım gereklidir.

Bu bebeklerde en belirgin sorun beslenme güçlüğüdür. Bu sorunu iki bölümde incelemek ve açıklamak doğru olur;

A. Birinci bölüm beslenme pozisyonudur. Bu hastalarda ağız ve burun boşlukları direkt olarak birbirine açıldıklarından ve damağın yutkunma anında larenksi örtüp farenksi açma fonksiyonunun bulunmayışına bağlı olarak sırt üstü yatar pozisyonda beslenen bebeklerde aspirasyona bağlı bronkopnömoni en sık görülen komplikasyondur. Bu bakımdan bebeğin daima oturur vaziyette beslenmesi sütün larenkse kaçmasını önleyen en basit ve en kolay usuldür. Ameliyat öncesi devrede bu bebekler için özel bir beslenme aracına kesinlikle gerek yoktur, normal bebekler gibi biberonla beslenebilirler.

B. İkinci bölüm bebeğin beslenme süreci ve sıklığı konusudur. Bu konunun hayati yönden birinci nokta kadar önemli olmamakla beraber, hastayı ameliyata hazırlayan belirli bir faktör olması nedeni ile açıklanması gerekir. Bu bebekleri normal (ideal) kilolarına getirebilmek için çok sık beslemek gerekir; çünkü aşağıda açıklayacağımız iki nedene bağlı olarak bebek yeterli süt alamaz:

Ağız ve burun boşlukları birbiri ile devamlılık halinde olduğundan emme fonksiyonu için gerekli olan intra-oral vakum yaratılamaz ve devamlı hava kaçağı vardır.

Dudak yarığını beraber olduğu olgularda buna orbicularis oris kasının devamsızlığı da eklenince bebek dudaklarını tam olarak büzemez ve ememez. Sonuç olarak da normal bebeğe kıyasla daha çok yorulmasına karşın daha az süt emer. Onun için bu bebekleri sabırla ve çok sık beslemek gerekir.

Yukarıda belirtilen şekilde sık sık ve oturur pozisyonda beslenen bu konjenital anomalili bebeklerin kilo alma ve büyüme yönünden normal bebeklerden hiç farkı olmaması gerekir. Bu tip bebeklerdeki mortalite yüksekliği doğrudan doğruya dikkatsiz beslenme ve çoğunlukla bebeği istemeden doğan kasıtla beslenme bozukluklarına ve maalesef nadiren de hekimin verdiği yetersiz bilgiye bağlıdır.

Normal ailelerin CL/P’ li çocuğa sahip olma şansları yaklaşık %0 1 dir. Eğer 1. çocuk CL/P’ li ise ikinci çocuk için şans 40 kat artarak %4’e ve üçüncü çocuk için %10’a ulaşır, Eğer ana veya babadan biri CL/P’ li ise ilk çocuk için risk %7, bu gerçekleştiğinde ise ikinci çocuk için %17 dir.

Dudak-damak yarığı ameliyat tekniklerinin çokluğu da tam anlamı ile hem fonksiyonel hem de estetik sorunları çözebilen yeterli bir tekniğin bulunamadığını kanıtlar. Cerrahi tedavinin temel amacı dudak ve damak yapılarını fonksiyonel ve estetik olarak en normal hale getirmeye çelişmek olarak özetlenebilir.