El Cerrahisi
El cerrahisi son yıllarda giderek daha özel bir uzmanlık alanı olarak görülmektedir. Bunun sonucu olarak Sağlık Bakanlığı tarafından bazı plastik cerrahlara, klinik ve bilimsel çalışmaları değerlendirilerek uzmanlık diploması verilmesine başlanmış, el cerrahisi bir yandal uzmanlık alanı olarak tanımlanmıştır. El cerrahisi bilim dalı temel olarak el yaralanmaları, dejeneratif el hastalıkları ve doğumsal bozuklukların tedavisi ile ilgilenmektedir. El cerrahisinde amaç hem fonksiyon hem de görüntüyü düzeltmektir. Bu yazı size sık görülen el problemlerinin neler olduğunu, plastik cerrahların bu problemleri düzeltmek için neler yaptıklarını ve sonuçlarını anlatmak için tasarlanmıştır. Bütün sorularınızın cevaplanması mümkün değildir, çünkü her problem kendine öz olup, bireysel farklılıklara bağımlıdır. Eğer prosedür hakkında anlamadığınız bir konu varsa mutlaka doktorunuza sorunuz.
Eğer ellerinizde bir sorun nedeniyle ameliyatı olmayı düşünüyorsanız, bir plastik cerrah ile görüşmek iyi bir başlangıç noktasıdır. Cerrahınız sizi değerlendirecek, tedavi metotlarını size anlatacak ve cerrahinin gerekli olup olmadığına karar verecektir. Eğer ameliyata karar verilirse, detaylı bir şekilde cerrahi prosedür, cerrahinin nerede yapılacağı (muayenehane, klinik veya hastane), anestezi tipi ve kullanılacak cerrahi teknikler, muhtemel risk ve istenmeyen sonuçlar, iyileşme ve rehabilitasyon süresi ve fonksiyon ve görüntüdeki muhtemel sonuçlar konuşulur.
El yaralanmaları
El cerrahisinde en sık yapılan işlemler; kiriş, sinir, damar ve eklemlerin hasarını, kırılmış kemikleri ve yanıkları ve cilt yaralanmalarını onarmayı içerir. Modern teknikler cerrahın ciddi yaralanmalarda dahi fonksiyonu ve görüntüyü tekrar düzeltme kabiliyetini büyük oranda artırmıştır. Unutulmaması gereken en önemli noktalardan bir el yaralanmalarının tedavisine mümkün olan en kısa süre içinde başlanmasıdır.
Birçok vakada, cerrahi sonucunda yaralanmış ellere önemli derecede duyu ve fonksiyon kazandırılabilir. Fakat iyileşme aylar sürebilir ve sıklıkla rehabilitasyona ihtiyaç duyulur.
Karpal Tünel Sendromu
Karpal tünel, el bileğinde kirişlerin ve elin duyu ve fonksiyonunda önemli sinirlerinden birinin geçtiği bir tüneldir. Tünelin içindeki basınç çeşitli hastalıklardan, yaralanmalardan, gebelik sırasında sıvı toplanmasından, aşırı kullanmaktan veya tekrarlayıcı hareketlerden sonra artabilir. Tünelin içindeki sinirin üzerindeki bu basınç artması sıklıkla uyuşukluğun, ağrının ve bozulmuş el fonksiyonunun eşlik ettiği bir elektriklenme hissine neden olur. Bazı vakalarda elin atele alınması ve antienflamatuar ilaçlar problemi çözülebilmesine rağmen yineleyen travmalar nedeniyle sıklıkla cerrahi gerekecektir. Cerrahi girişim açık ya da kapalı (endoskopik) yöntemle yapılmaktadır.
Romatoid Artrit
Romatoid artrit eklemlerin iltihabı, ellerin ve vücudun diğer bölümlerinin görüntüsünü ve fonksiyonunu etkileyebilen ve sakat bırakıcı bir hastalıktır. Sıklıkla parmak eklemlerini deforme eder ve hareketi engelleyecek şekilde parmakları bükülü bir pozisyonda durmaya zorlar.
Romatoid artritin neden olduğu sakatlıklar genellikle cerrahi kullanılmadan tedavi edilebilir, örneğin; özel cihazlar kullanarak veya zayıflamış alanları güçlendirmek için fizik tedavi yapılabilir. Ama bazı hastalar için cerrahi en iyi çözümdür. Cerrahınızla ve romatolojistiniz ile konuşarak ameliyat olup olmayacağınıza karar vermelisiniz.
Dupuytren Kontraktürü
Ellerde avuç içi cilt ve cilt altındaki dokusunun el fonksiyonunu bir hastalığı olan Dupuytren kontraktüründe klinik olarak nodüler ve lineer tarzda kalınlaşmış, nedbe benzeri dokular önce avuç içinde sonra parmaklara doğru ilerleyerek parmakları avuç içine doğru çeker ve el fonksiyonlarının önemli ölçüde engeller. Bu hastalık çoğunlukla orta yaşta gelişir ve bilinen bir nedeni olmamakla beraber ailesel geçişi olabilir.
Cerrahi tedavide erken dönemde kalınlaşmış doku bantları tamamen çıkarılmalı ve kirişler serbestleştirilmelidir. Ameliyat çok dikkatli yapılmalıdır, çünkü elin ve parmakların sinirleri çoğunlukla bu anormal dokuya sıkıca yapışmıştır. Bazı vakalarda kalınlaşmış ve kıvrımlaşmış cilt cerrahi olarak çıkarıldığı için yara vücudun başka bir yerinden alınan deri yaması ile kapatılabilir.
Doğumsal Bozukluklar
Elin doğmalık anomalileri anne rahminde gelişme sırasında ortaya çıkan bir durumdur ve doğumda izlenir. Bu anomaliler elin gelişimi ile daha belirginleşir ve elin kullanımında belirgin problemlere neden olur. Gelişen cerrahi teknikler ile beraber bozuklukların çoğu, çok erken yaşta ya da çocuğun el fonksiyonlarını öğrenmesinden hemen önceki yaşlarda yani 2 veya 3 yaşında düzeltilir.
En sık karşılaşılan doğmalık el anomalisi sindaktili ( yapışık ) dir. Burada iki veya daha fazla parmak birleşiktir. Cerrahi tedavisi 2 yaşından önce yapılmalıdır. Tedavide parmakları birleştiren dokular kesilir, her iki parmağın tüm yüzeylerini kapatabilmek için vücudun başka bir yerinden alınan cilt greftleri kullanılır. Prosedür eğer kemikler de birleşik ise daha komplike bir hal alır. Cerrahi aynı zamanda tam bir hareketi ve normale yakın görüntüyü sağlamasına rağmen, greftlenmiş cildin rengi diğer ciltten bir miktar farklı olabilir.
Diğer sık görülen doğmalık anomaliler arasında fazla parmak, başparmağım dublike yapıda olması, kısa, eksik veya deforme parmaklar, hareketsiz tendonlar ve anormal sinir veya damarlar yapılanmaları sayılabilir. Çoğu hastada bu defektler cerrahi olarak düzeltilir.
İyileşme ve rehabilitasyon
El, vücudun çok hassas bir organı olmasından dolayı cerrahiden sonra hafiften ağıra kadar değişen ağrı olabilir. Cerrahınız sizin enjeksiyon veya ilaç tedavisi ile rahatlamanızı sağlayabilir. Elinizin ne kadar uzun süre hareketsiz bırakılacağı ve ne kadar hızlı normal aktivitelerine kavuşacağı cerrahinin tipine, genişliğine ve ne kadar hızlı iyileşebileceğinize göre değişir.
Elinizin daha çabuk iyileşmesi ve daha iyi kullanabilmeniz için deneyimli bir el terapisti tarafından fiziksel tedavi gerekebilir. Terapiniz el eksersizleri, masaj terapisi, elektriksel sinir uyarımı, splintleme, germe ve özel sargıları ihtiva eder.
